· Η παρουσία του δικηγόρου της άλλης πλευράς, όταν εσείς δεν έχετε νομικό σύμβουλο, δημιουργεί άμεση ανισορροπία.
· «Σιωπηρές» αποδοχές (νεύματα, φράσεις όπως «εντάξει κατ’ αρχήν») μπορεί να παρουσιαστούν ως προφορικές συμφωνίες.
· Όταν τα εμπορικά σημεία «κλείνουν» προφορικά, οι δικηγόροι καλούνται αργότερα μόνο για «χαρτογράφηση»—με ελάχιστο περιθώριο βελτίωσης.
· Θέστε κανόνες: καμία δέσμευση πριν από υπογεγραμμένη γραπτή σύμβαση, παρουσία νομικού, επιβεβαίωση πρακτικών εγγράφως.
Τι συνέβη:
Ο πελάτης συμμετείχε σε εμπορική διαπραγμάτευση με παρουσία του δικηγόρου της αντισυμβαλλόμενης. Ο πελάτης δεν είχε μαζί του νομικό. Κατά τη συνάντηση αποδέχθηκε «κατ’ αρχήν» ορισμένους όρους. Στο στάδιο σύνταξης των εγγράφων, οι δηλώσεις αυτές αντιμετωπίστηκαν ως δεδομένες, περιορίζοντας ουσιαστικά το πεδίο διαπραγμάτευσης σε θέματα ευθύνης, αποζημιώσεων, λύσης της σύμβασης και επίλυσης διαφορών.
Γιατί είναι επικίνδυνο:
1. Ασύμμετρη πληροφόρηση: Η άλλη πλευρά διαμορφώνει το «αρχείο» (πρακτικά, emails).
2. Σταθεροποίηση θέσεων: Πρώιμες δηλώσεις λειτουργούν ως άγκυρες δύσκολες να μετακινηθούν.
3. Φαινομένη πληρεξουσιότητα: Μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο εμπορικός υπεύθυνος είχε εξουσία δέσμευσης.
4. Αιχμαλωσία διαδικασίας: Οι νομικοί καλούνται απλώς να «γράψουν» αυτά που θεωρούνται κλεισμένα.
Νομικές Προεκτάσεις (ουδέτερες ως προς δικαιοδοσία)
· Προφορικές συμφωνίες: Σε πολλά συστήματα μπορεί να είναι δεσμευτικές αν προκύπτει πρόθεση δέσμευσης.
· «Με την επιφύλαξη σύμβασης (subject to contract)»: Ισχυρή προστασία όταν χρησιμοποιείται συνεχώς σε όλα τα έγγραφα/επικοινωνίες.
· Αξίωση από προσδοκία (estoppel) / επίκληση εμπιστοσύνης: Μεταγενέστερες αλλαγές δυσχεραίνονται αν ο άλλος βασίστηκε στις δηλώσεις σας.
· Σιωπή / Ανεπιφύλακτη αποδοχή: Η μη αντίδραση σε πρακτικά μπορεί να εκληφθεί ως συμφωνία.
Βασικός κανόνας: Μέχρι την υπογραφή, όλα παραμένουν μη δεσμευτικά.
Μαθήματα:
· Μην διαπραγματεύεστε με παρόντα τον δικηγόρο της άλλης πλευράς χωρίς τον δικό σας σύμβουλο (παρών ή σε άμεση σύνδεση).
· Συμφωνήστε Πρωτόκολλο Διαπραγμάτευσης (ατζέντα, συμμετέχοντες, μη δεσμευτικός χαρακτήρας).
· Χρησιμοποιήστε συνεπή σήμανση μη δεσμευτικότητας και υποσέλιδα email.
· Διορθώστε άμεσα πρακτικά που παρερμηνεύουν τη θέση σας.
Μέτρα Προστασίας (Λίστα ελέγχου)
Πριν τη συνάντηση
· Email Subject to Contract (πρότυπο κατωτέρω).
· Επιβεβαίωση συμμετεχόντων (περιλαμβανομένων νομικών) και ατζέντας.
· Καθορισμός κόκκινων γραμμών που απαιτούν έγκριση νομικού (ευθύνη, IP, εφαρμοστέο δίκαιο, αποκλειστικότητα, μηχανισμοί τιμολόγησης).
· Προετοιμασία εναλλακτικών και «παρκαρισμένων» θεμάτων.
Κατά τη συνάντηση
· Διατυπώσεις όπως «διερευνητικά, τίποτα δεσμευτικό μέχρι την υπογραφή».
· Αποφύγετε συγκεκριμένες δεσμεύσεις χωρίς προϋποθεσεις.
· Τα νομικά θέματα σε συνεδρία δικηγόρων.
· Δικά σας πρακτικά με χρονικές σφραγίδες.
Μετά τη συνάντηση
· Μη δεσμευτική σύνοψη με σήμανση: συμφωνήθηκε κατ’ αρχήν / ανοικτό / προς νομικούς.
· Έγγραφη ένσταση σε σύνοψη που υπονοεί δέσμευση.
· Κλιμάκωση εντός 24–48 ωρών.
Πρότυπα & Ρήτρες
Α. Email πριν τη συνάντηση (Subject to Contract)
Θέμα: Συζήτηση [Ημερομηνία] — μη δεσμευτική & με την επιφύλαξη σύμβασης
Για αποφυγή παρερμηνειών, όλες οι συζητήσεις είναι διερευνητικές και μη δεσμευτικές, με την επιφύλαξη σύμβασης, και τελούν υπό την έγκριση του νομικού μας συμβούλου και της διοίκησης. Καμία δέσμευση δεν δημιουργείται πριν την εκτέλεση οριστικής έγγραφης σύμβασης. Παρακαλώ επιβεβαιώστε τους συμμετέχοντες· αν θα παρευρεθεί ο δικηγόρος σας, θα παρευρεθεί ή θα συμμετάσχει και ο δικός μας για τα νομικά.
Β. Μη δεσμευτική σύνοψη μετά τη συνάντηση
Θέμα: Μη δεσμευτική σύνοψη — [Έργο/Συναλλαγή], [Ημερομηνία]
Η παρούσα είναι με την επιφύλαξη σύμβασης και μόνο για σκοπούς συζήτησης.
Εμπορικά (κατ’ αρχήν):
1. [Τιμή/αμοιβή] — κατόπιν δέουσας επιμέλειας και εγκρίσεων.
2. [Αντικείμενο/όγκοι] — εύρη, οριστικοποίηση στη σύμβαση.
Νομικά: για συνεδρία δικηγόρων: όρια ευθύνης, αποζημιώσεις, δικαιώματα IP, λύση σύμβασης, εφαρμοστέο δίκαιο/δικαιοδοσία, εμπιστευτικότητα, μη ανταγωνισμός/μη προσέλκυση, προστασία δεδομένων.
Ανοικτά / εξαρτήσεις: […]
Παρακαλώ διορθώστε εντός 24 ωρών αλλιως θεωρούμε ότι τα θέματα παραμένουν ανοικτά και μη δεσμευτικά μέχρι την υπογραφή οριστικής σύμβασης.
Γ. Ρήτρα Μη Δεσμευτικότητας (για term sheets, παρουσιάσεις, emails)
Με την επιφύλαξη σύμβασης. Το παρόν και οι σχετικές επικοινωνίες αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και δεν συνιστούν προσφορά ή αποδοχή ούτε δημιουργούν δεσμεύσεις, εκτός αν και έως ότου εκτελεστεί οριστική έγγραφη σύμβαση από νομίμως εξουσιοδοτημένους εκπροσώπους των μερών.
Δ. Υποσέλιδο πρόσκλησης συνάντησης
ΣΗΜ.: Η συμμετοχή είναι για διερευνητική συζήτηση. Οποιαδήποτε «κατανόηση» είναι μη δεσμευτική μέχρι υπογραφή. Αν θα παρευρεθεί ο νομικός της άλλης
πλευράς, θα προσκληθεί και ο δικός μας ή θα οριστεί ξεχωριστή νομική συνεδρία.
Ε. Εσωτερική Πολιτική (απόσπασμα)
Κανένας εργαζόμενος δεν μπορεί να δεσμεύσει ή να υπονοήσει αποδοχή ουσιωδών εμπορικών όρων (τιμή, IP, αποκλειστικότητα, ευθύνη, εφαρμοστέο δίκαιο, επίλυση διαφορών) χωρίς έλεγχο νομικού. Αν η αντισυμβαλλόμενη επιμένει στην παρουσία του δικηγόρου της, η συνάντηση αναβάλλεται μέχρι να παρευρεθεί ο νομικός μας.
Τι θα κάναμε διαφορετικά
1. Νομικοί να χειριστούν απευθείας τις ρήτρες.
2. Γραπτό μη δεσμευτικό term sheet για «κατ’ αρχήν» συμφωνίες.
3. Κοινά εγκεκριμένα πρακτικά· άλλως αποστολή δικών μας εντός 24 ωρών.
4. Μη οριστικοποίηση εγγράφων που αντιφάσκουν με το Subject to Contract χωρίς ανταλλάγματα.
Σήματα Κινδύνου για Παύση
· Ο δικηγόρος της άλλης πλευράς συντάσσει κείμενο επί τόπου.
· Πίεση για «δέσμευση σήμερα» χωρίς νομικό.
· Πίεση να «κλείσουν» τα εμπορικά αφήνοντας τα νομικά για αργότερα.
· Φράσεις όπως «αυτό ήδη συμφωνήθηκε» όταν δεν έχει συμφωνηθεί.
Οι διαπραγματεύσεις είναι διαδικασία, όχι στιγμιότυπο. Όποιος ελέγχει τη διαδικασία, ελέγχει και το αποτέλεσμα. Η απλούστερη και ισχυρότερη προστασία: τίποτα δεν συμφωνείται μέχρι να συμφωνηθούν όλα—και εγγράφως.
